• توهم. یکی از موانع صادرات، توهم‌هایی است که چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی درباره‌ی صادرات وجود دارد. در همایش تخصصی اخیری که در اسفندماه ۱۴۰۱ در تهران برگزار شد، پیش‌کسوتانی بودند که به عنوان اعتراض به برگزاری همایش با مضمون صادرات، استدلال می‌کردند که صادرات ما را از منابع موجودمان تهی می‌کند! طرفه این‌که مجری همایش نیز بلافاصله در تأیید فرمایش ایشان اضافه کرد: «چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است»! این نظرهای غیرتخصصی، عوامانه، سطحی، و احساسی گاه راه خود را به اتاق‌های فکر سیاست‌های بازرگانی حاکمیت هم باز می‌کند. هرازگاهی دیده می‌شود که برای فلان کالا «ممنوعیت صادراتی» وضع و اعمال می‌کنند. به بهانه‌ی این که قیمت پیاز افزایش می‌یابد، در یک شب تصمیم گرفته می‌شود که صادرات پیاز ممنوع شود. برخلاف مصوبه‌های دیگری که سال‌ها در محاق ابلاغ برای اجرا خاک می‌خورند، این مصوبات صبح فردای همان‌ روز به گمرک و مرزهای صادراتی تمرچین و آستارا و بیله‌سوار ابلاغ می‌شود. به همین سادگی، فرآیند صادراتی که سال‌ها طول کشیده تا ملزومات آن از قبیل بازار، رقبا، ریسک‌های پرداخت، ریسک‌های تأخیر حمل و فاسد شدن، شیوه‌های رقابت با رقبا، و مانند آنها بررسی، مذاکره، و توافق شود، در یک شب به سد ناممکن برمی‌خورَد.

طبیعی است که آماده شدن برای تجارت بین‌المللی، مستلزم برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات متعددی است که نهایتاً شخص یا شرکتی را قادر می‌کند کالا یا خدمت خود را در خارج از مرزهای کشور به فروش برساند. درواقع صادرات از نان شب برای کشور واجب است زیرا حضور نام و برند کشور را در بازارهای خارجی تثبیت می‌کند، بازرگانان را در رقابت‌های بین‌المللی خبره می‌کند، و علاوه بر اینها ارز وارد کشور می‌کند. اگر کمبودی هم بر اثر صادرات متصور باشد این دولت است که «باید» با وارد کردن آن از بازارهای دیگر، آن کمبود را جبران کند نه این که تلاش‌های صادر کننده‌ها را بی‌ثمر کند و بار وظایف خود را به دوش آنها بیفکند.